Close
Ekşi Mayalı Ekmek Yaparken Otoliz Nedir Neden Yapılır?

Ekşi Mayalı Ekmek Yaparken Otoliz Nedir Neden Yapılır?

Otoliz un ve suyu karıştırarak bekletmek. Amaç gluteni açığa çıkarmak. Glüteni açığa çıkarmak için iki yol var.
1-  Otoliz yapmak
2-  Yoğurmak

Yoğurma sırasında hamurda ısınma olacağı için aroma kaybı olabilir. Aşırı yoğurulan hamurlar cıvır ve  paramparça olabilir. Parçalanan hamurdan hiç bir şey olmaz. Hamuru kontrol ederek ilerlemek gerekir fazla yoğurmamak için.
Otoliz yapılan hamurlarda aroma kaybı olmaz. Ekmeğin kabuk rengi de olumlu etkilenir otolizden.
Glüteni düşük unlarla ekmek yaparken otoliz yapılmaz. Zaten glüten çok düşük otolize gerek yok.
Çavdar glüteni düşük un otoliz yapmıyorum %100 çalışırken. Bazı unlar var ki yoğurulmak yerine otolize uygundur. Bu unlarda otoliz adımını atlamam.
Ne kadar süre otoliz yapmalıyız?
30 dakikadan 2- 3 saate kadar otoliz yapılabilir. Hangi unları kullandığımıza göre süreyi ayarlamalıyız. Otoliz buzdolabında da yapılabilir. Akşam hazırlanan un ve su karışımı buzdolabında sabaha kadar otoliz olabilir.

Ekmek yaparken uzun otoliz yaptığımızda mayamızı otolizin bitimine denk gelecek şekilde ayarlayıp beslemeliyiz.
Hamur dinlenirken mayamız yeterince kabarmış, üzeri bombeli olmalı. İyi bir planlamayla bu yapılabilir.

Otoliz yapmak elle yoğurma yaparken yoğurma süresini azaltır. Bu da bizim için büyük kolaylık. Otoliz yaparak hazırlanan ekmeklerin kabuklarına hayranım.
Bu ekmeklere de otoliz yaptım. İncecik çıtır kabuk ve üzerinde çatlaklar en sevdiğim…

@birgullehayat

Ekşi Mayalı Ekmek Notlarım

Ekşi Mayalı Ekmek Yaparken Birinci Fermantasyon Ne Zaman Başlar Ve Ne Zaman Biter?

Ekşi Mayada Gözden Kaçanlar

Ekşi Mayada Gözden Kaçanlara Devam

Ekşi Mayalı Ekmek Notlarım

Aynı Gün Hazırlayıp Pişirdiğim Ekşi Mayalı Ekmekler

Aynı Gün Hazırlayıp Pişirdiğim Ekşi Mayalı Ekmekler

Ekmekleri aynı gün içinde hazırlayıp pişirdim. Bir gün önceden hazırladığım ekşi mayamla hazırladığım hamurumu son paylaşımımda yayınlamıştım. Birinci fermantasyon ne zaman başlar ve biter başlığıyla. Ekşi Mayalı Ekmek Yaparken Birinci Fermantasyon Ne Zaman Başlar Ve Ne Zaman Biter?

Birinci fermantasyonun ardından tezgaha alıp dinlendirdikten sonra şekil verip banneton sepetlerine girdiler. Mayalandıklarında da taşta piştiler.


Sadece ekşi mayalılar


Ekşi mayalı ekmeğin dilimleri


Sıcacıklar


Fermantasyon sonrası tezgaha aldığım hamurun hali


Dördü bir arada

Ekşi Mayada Gözden Kaçanlar

Ekşi Mayada Gözden Kaçanlara Devam

Ekşi Mayalı Ekmek Notlarım

Ekşi Mayalı Karakılçık Köy Ekmeği Tarifi

Ekşi Mayalı Ekmekte Aradıklarım

Ekşi Mayalı Ekmek Yaparken Birinci Fermantasyon Ne Zaman Başlar Ve Ne Zaman Biter?

Ekşi Mayalı Ekmek Yaparken Birinci Fermantasyon Ne Zaman Başlar Ve Ne Zaman Biter?

Yerel un kullanıyorum ekmeklerimizi yaparken. Ekşi mayalı ekmek yapmaya başladığımda unları deneyerek ilerledim. Kullandığım doğal unlar olmadan ekmek yapamam diye düşünürken şimdi yerel unlarımızı kullanıyorum. Çavdar, tam buğday, siyez, karakılçık, dinkel ( kavuzlu buğday, spelt, kızıl buğday), mor buğday, kavılca  gibi unlar farklı karakter ve lezzet içerirler. Her birinin su kaldırma oranı farklı. Ekmeğe kattıkları lezzet derinliği de farklı.
Her bir buğday tanesi çok değerli.

  Mayamı beslerken bu unları da kullanıyorum, farklı lezzetler farklı aromalar katıyor ekşi mayalı ekmeğe. Hangi mevsimde ekilip biçildiği ve hangi bölgede yetiştiği buğdayın karakterini belirliyor. Sert buğday, yumuşak buğday, kış buğdayı, bahar buğdayı gibi isimler alıyor her biri.
 
  Mayamı besledikten sonra beslediğim orana bağlı olarak, hangi sıcaklık derecesinde ne zaman gelişeceğini gözlemleyerek tahmin edebiliyorum.


Ekşi mayam bu kadar geliştiğinde ekmek hamurunda kullanmak için hazır durumda.

Birinci fermantasyon maya hamura katıldığı anda başlar ve hamuru tezgaha alana kadar devam eder.
  Bu süreç boyunca hamur ne kadar gelişmeli? Bunu nasıl anlarız?
  Dikdörtgen şeffaf kutular bu gözlemi yapmayı kolaylaştırır, işaret koyabiliriz. Başka bir yöntem de minik bir kavanoza 20 gr kadar hamuru koyup işaretlemek ve ekmek hamurunun bulunduğu yere koymak. Ben hep tupperda yaptım.                  
Hamurumu kaç ekmek için
hazırladığıma, sıcaklığa, kullandığım mayanın yüzdesine, aktifliğine, çeşidine bağlı olarak gelişme yüzdesini belirlemeliyim.
   Kışın 20- 21 C derecede %75 lik bir gelişme beklerken yazın bunu beklemek kopan ve yapışkan olan bir hamurla sonuçlanır. Fermantasyon hava sıcak olduğu için hızla ilerler. Bu nedenle hamurun gelişme yüzdesi daha düşük olmalı hava sıcaklığına göre.
   %40, % 50, %60 oranını sıcaklığa göre belirlemeli. Neden? Fermantasyon sıcak ortamda çok hızlı ilerlerken biz %75 gelişmeyle fermantasyonu sonlandırıp hamuru tezgaha aldığımızda da gelişme devam eder ve hamuru bölüp beklettiğimizde fermantasyon hızla ilerler. Hamurda yırtılmalar olur. Daha düşük bir yüzdeyle tezgaha aldığımızda hamuru, gelişme devam etsede hala zaman kalır hamuru toparlamak için. Hamurda kabarıp açılacak kadar güç kalmalı. Son zirveyi fırında yapmasını istiyoruz hamurun ki ekmek kulak yapıp açılsın gözenek oluştursun.


Dört adet ekmek yapmak için hazırladığım ekşi mayalı hamurun tezgaha almadan hemen önceki hali. İçinde sadece doğal un su ve tuz var.


Miniğim

Ekşi maya beklemede

Ekşi maya hala beklemede

Ekşi Mayada Gözden Kaçanlara Devam

Ekşi Mayada Gözden Kaçanlara Devam

Birinci fermantasyon çok önemli dedik. Bu süreç içinde fermantasyon süresi sıcaklığa bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Hamurun hangi sıcaklık derecesinde ne kadar gelişiştiğini gözlemlemeliyiz. Farklı sıcaklıklarda süre de farklı olcaktır.
Hamur nasıl görünmeli?
Hacim kazanmış, üzeri baloncuk dolu ve dış bükey olmalı. Hamurun içinde bulunduğu kabı elimize alıp hafifçe salladığımızda bütün bir kütle olarak sallanmalı. Kabın altında ve yanlarında kabarcıklar görünmeli. Şeffaf bir kap kullanmak kabarcıkları görmemizi kolaylaştırır. Kabın kapağını açtığımızda tatlı meyvemsi kokmalı ekşi kokmamalı. Tabi bunlar güçlü ekşi mayayla başlıyor. Önceki adımları doğru uygularsak aradıklarımız bunlar.


Doğal unlarla yaptığım taşta pişen ekşi mayalı ekmek


Çıtır çıtırlar


Her yere saçılan çıtırık kırıntılar ve dilimler


Ekmek muhteşem kokuyor, meyvemsi ve tatlı.
Kızaran kabuktaki gözenekler

Ekşi Mayada Gözden Kaçanlar

Ekşi Mayada Gözden Kaçanlar

Ekşi maya beslendikten sonra ekmek yapmak için hazır durumda (aşağıdaki fotoğraf). Kenarlar bombeli üzeri baloncuk doluyken kullanıyorum. Genelde ne zaman kullanacağıma bağlı olarak eşit beslenmiş ( 1:2:2 veya 1:5:5 gibi) hazırlayıp kullanıyorum ekmek yaparken.
Çavdar unuyla beslenen mayalar ve hatta çavdar unundan yapılmış mayalar iyi gelişme gösterirler. Ancak ekşimenin olması kolaylaşır.
Tam buğday unları mayanın sevdiği besinlerle doludur. Tam buğday unundan yapılmış ekşi mayalar çavdar ekşi mayasına göre daha dayanıklıdır. Çavdar düşük proteinli un. Bu nedenle yapışkan bir hal alır hamur hazırlarken. Fermantasyon daha hızlıdır, hep kontrol etmek gerekli.
Aynı tarifi kullansak bile hava durumu sürekli değiştiği için sonuçlar da değişecektir. Tutarlı bir yol kat etmek fermantasyonu anlamakla mümkün.
İyi unlarla ekşi mayamızı güçlendirip geliştirerek başlamalıyız öncelikle. Onu tanırsak fermantasyonu anlamamız kolaylaşır. Güçlü ekşi maya, doğal unlar, doğal tuz ve kaliteli içme suyuyla oluşturulan ekmek hamuru, doğru teknik ve fermantasyonla geliştirilmeli.
Birinci fermantasyon çok önemli. Maya hamura karıştırıldığı anda başlar fermantasyon. Sepetlere alıncaya kadar devam eder. Ne zaman ne kadar olduğuna karar vermemiz fermantasyonu anlamamıza bağlı. Tıpkı ekşi mayayı anlamak gibi. Görsel ipuçları tecrübelerle gelir, ne kadar çok deneyip ortamımıza uyarlarsak o kadar geliştiririz kendimizi.
Gerçek şu ki; tarifini kaydettiğimiz ve yıllarca pek değişmeyecek bir kek tarifi değil ekşi maya ve ekşi mayalı ekmek süreci. Onu anlamakla başlar kaliteli ve doğal malzemelerle sürekli değişerek yolunu bulur. Ezber değildir hiç bir zaman. Formülü ezberlemek yerine onun nasıl oluştuğunu anlamaya çalışmak ve öğrenmek olmalı hedefimiz.
Tarifler tek başına yeterli olamaz. Biz ayarlama yapmalıyız hangi sıcaklıklarda mayamızın hangi oranlarda iyi geliştiğini bilmeliyiz. Nasıl mı; deneyerek. Bulunduğumuz ortama göre uyarlamak doğru gelişme için gerekli.
Tariflere odaklanırken en çok gözden kaçan şeylerden birisi sıcaklık. Sıcaklığı kontrol ederek fermantasyonu manipüle edebiliriz.
Bu gün hava soğuksa mayamı nasıl beslemeliyim?
1- Ilık su kullanarak (asla sıcak değil).
2- Hidrasyonu artırarak.
3- Hamuru üşütmeden (tıpkı bir bebeğe bakar gibi)
Sürekli değişen ve sonucu etkileyen çok faktör olduğunu unutmamalıyız.


Kullanıma hazır ekşi maya


Ekşi mayalı ekmekte en sevdiğimiz çıtır kırılgan çatlak dolu kabuk


Kızarmış çıtır kabuk ve yukarıda ki mayanın çalışmasından gelen kulak


Taşta pişti


Kullanıma hazır ekşi maya

Taşta Pişen Çıtır Kabuklu Ekşi Mayalı Ekmekler

Taşta Pişen Çıtır Kabuklu Ekşi Mayalı Ekmekler

Büyük bir hevesle yapmaya başladığım ekşi mayalı ekmekleri fırından çıkarana kadar merakla beklerim. O kadar çok değişken var ki kontrol etmemiz gereken.
  Denedikçe farklı sonuçlar gelişir tariflere eklenen. Bu ekmeklerin yanında ki minikler de aynı ekmek hamurundan hazırlandılar. Hidrasyon yüksek olunca ortam da sıcak olunca hamur kendini saldı. İlk hamuru hemen 8 parçaya  bölüp ciabatta şekli verdim. Diğer ekmek hamurlarını oval ekmek şekli verip bambu sepetlere koydum.
  Ekmekler fırına girdiklerinde ilk dakikalarda dümdüz oldular. Sonra kabarıp kulak oluşturdular her saniye değişerek.
Bu güzel çıtır kabuklu ekmekler en sendiğim şekilde nar gibi kızarıp incecik çatlaklarla doldular.
  Sürpriz minik ekmekleri de çok sevdik.
  Fermantasyonu ne kadar uzatabilirim denemesinde ciabatta şeklinde minikler yapmak …
Her yeni ekmek yanında sürpriziyle gelir ekşi mayanın bereketiyle, bir yol bulunur siz yapmak istedikten sonra…
  Ekmeklerin tadı tatlı aromalarla dolu, muhteşem kokuyorlar. Ekşi maya kullanarak ekşi olmayan ekmekler yapmak mümkün. İstediğiniz gibi lezzetler oluşturabilirsiniz. Bu sizin elinizde…


Ekmekler tel üzerinde soğutuldular


İncecik çıtır ekmek kabukları her yere saçılmış

@birgullehayat

Ekşi Mayalı Ekmekler

Ekşi Mayalı Ekmekler

Taşta pişen ekşi mayalı köy ekmeklerinde çavdar unu, tam buğday unu, katkısız buğday unu ve semolina kullandım.
Maya beslerken dikkat ettiğim şeyler şöyle; iyi un (doğal un), içme suyu ve ortam ısısı.
İyi maya için iyi unlar şart. Mayamı nasıl ve ne zaman beslersem mutlu olur? Ne zaman acıktığını gözlemler ona göre onun en sevdikleriyle beslerim. Katkısız yani doğal unları, tam unları çok sever. Görüntüsü, kokusu çok şey anlatır.
Mayaların da kendine özgü karakterleri oluşur zamanla. Kullanılan unların türlerine ve beslemelere göre farklı karakterlere sahip olurlar.
Ekmek yaparken tariften çok fermantasyona ve nasıl ilerlediğine odaklanmak ve ortamımıza göre uyarlamak şart. Aynı tarifi kullanarak pişirdiğimiz ekmeklerin hiç biri aynı değildir. Kullanılan malzemeler aynı olsa da sonuç hep farklıdır.
Hava durumu, rakım farkı, ortam ısısı, kullanılan ekşi mayanın aktifliği ( karakteri) gibi etkileyen çok faktör var. Hatta aynı hamurdan yaptığımız ekmekler bile farklıdırlar.
Ekmek hamurlarına son katlamada aynı gücü uygulamazsak fırından farklı çıkarlar.
Pişirmeyi buharsız yaparsak ekmekler açılamazlar.
Ekşi mayalı ekmekleri taşta pişirirken buhar oluşturmalıyız ki ekmekler açılabilsinler.
Mayamıza uygun sıcaklık ve güzel besinler sağlayıp onu mutlu ettiğimizde o da bizi mutlu eder mis gibi kokan ekmeklere karakterini katarak.
Her lokmada yüzde tebessüm oluşturur, huzur verir evlere mis gibi kokularla…


Ekşi mayalı köy ekmekleri


Taşta pişen köy ekmekleri


Ekmeğin çıtır kabuğu

Ekşi Mayalı Mormiksli Ekmek

Ekşi Mayalı Mormiksli Ekmek


Ekşi mayalı mormiksli ekmek


Mormiksli ekmek ve arkadaşları

Ekmek taşta pişti. Kabuğu incecik, içi pamuk gibi, renk ve koku muhteşem. %100 hidrasyonlu genç maya kullanarak hamuru hazırladım.

Un ve su ile otoliz oldu. Hamur yeterince geliştiğinde sepete alıp buzdolabına kaldırdım. Soğukta mayalanmasını tamamlayınca da taşta pişirdim. Kabuk rengi çok şey anlatır. Ekmeği pişirmeye karar verdiğimizde maya şekerin tamamını tüketmemiş olmalı ki o harika renk oluşsun. Yani doğru zamanda ve uygun sıcaklıkta pişirmeliyiz.

Söylemek istediğim pratik, pratik, pratik…

Not: Mormiksi farklı ölçülerde kullanmak farklı renkler elde etmemizi sağlıyor. Bu ekmekte her zamankinden çok daha az mormiks kullandım.

Sağlıklı güzel günlere inşallah…

@birgullehayat

Katı Ekşi Mayalı Ekmek Notlarım

Ekşi Mayalı Ekmek Yaparken Otoliz Nedir Neden Yapılır?

Ekşi Mayalı Ekmek Notları 3

Ekşi Mayalı Günlük Kolay Ekmek

Ekşi Mayalı Ekmek Yaparken Birinci Fermantasyon Ne Zaman Başlar Ve Ne Zaman Biter?

Ekşi Mayalı Ekmek Yaparken Dikkat Ettiklerim

Taşta Pişen Ekşi Mayalı Ekmekler

Taşta Pişen Ekşi Mayalı Ekmekler

Taşta pişen ekşi mayalı ekmek


Ekmek hamurlarının pişmeden önceki halleri

Taşta pişen ekşi mayalı ekmeklerde çavdar, dinkel, siyez, tam buğday, sarı buğday ve ekmeklik buğday unu kullandım.

% 20 eşit beslenmiş genç maya

% 15-20 tam unlar

% 60-70 gibi süt kesiği suyu (sütü yoğurtla kaynatrak kestirdim lor oldu, süzüp suyunu kullandım)

% 1,8 tuz

Otoliz un ve peynir altı suyu ile 1 saati geçti. Ekşi mayayı katıp yoğurup, ardından tuzu ilave edip yoğurdum.

Hamuru zeytinyağlı kaba alıp kapağını kapattım. Bir saat ara ile iki bobin katlama yaptım.

Bir saat sonra bir katlama yaptım.

Son iki saat hamuru dinlendirdim. Hamuru masaya alıp ikiye böldüm. İlk şekillerini verip üzerlerine pamuklu nemli bir bez örterek 30 dakika beklettim.

Son şekillerini verip pirinç unu ve un karışımı elediğim bambu sepetlere aldım.

Sepetleri pamuklu bezden ekmek torbalarına geçirip buzdolabına kaldırdım.

Ertesi gün yeterince mayalanan hamurları taşta pişirdim. Ekmek kokuları her yeri sardı…

Sağlıkla, afiyetle güzel günlere…


Kesi atmadan hemen önce ekşi mayalı ekmek hamuru


Nar gibi kızarmış çıtır çıtır ekşi mayalı ekmek

@birgullehayat

Ruşeymli Ekşi Mayalı Ekmekler

Katı Ekşi Mayalı Ekmek Notlarım

Aynı Gün Hazırlayıp Pişirdiğim Ekşi Mayalı Ekmekler

Katı Ekşi Mayalı Ekmek Notlarım

Ekşi Mayalı Ekmek Yaparken Birinci Fermantasyon Ne Zaman Başlar Ve Ne Zaman Biter?

Ekşi Mayalı Ekmek Yaparken Otoliz Nedir Neden Yapılır?

Ekşi Mayalı Karakılçık Köy Ekmeği Tarifi

Ekşi Mayalı Karakılçık Köy Ekmeği Tarifi

Ekşi mayalı #karakılçıkköyekmeği tarifi değerli şef @taha_dinc ‘ in @karakilcikbook kitabından. Bu güzel kaynak için emeği geçen herkese çok teşekkürler.
.
Dinlendirme
400 gr ekmeklik un
50 gr karakılçık
50 gr kavuzlu buğday unu (spelt)
380 gr su
.
İlk yoğurma
100 gr likit beyaz genç maya
.
Tuzlama
10 gr su
10 gr tuz
.
Yapılışı
Dinlendirme için tüm malzemeyi homojen olana kadar karıştırdım.
Kapaklı bir kapta mutfakta bir buçuk saat beklettim.
Bir buçuk saat sonra mayayı ve tuzu ilave edip yoğurdum.
Zeytinyağlı bir kaba alıp kapağını kapatarak buzdolabına koydum.
Birer saat ara ile üç katlama yaptım.
Katmalar arası buzdolabına kaldırdım.
10 saat sonra hamur hacim kazandığında masaya alarak hafifçe yuvarladım. Üzerine nemli bir bez örtüp yarım saat dinlendirdim.
Dinlenen ekmek hamurunu katlayıp pirinç unu ve un karışımı elediğim bambu sepete koydum.
Üzerini hafifçe unlayıp bez torbaya geçirerek buzdolabına kaldırdım.
23 saat buzdolabında bekleyen ekmek hamurunu,  önceden fırın taşı ve çelik su kabıyla birlikte alt üst fan ayarında iyice ısıttığım fırında, ekmeği fırına koyunca bir bardak suyu çelik kaba dökerek, fırın ayarını üst konuma getirip 210 dereceye ayarlayıp 20 dakika, sonra da fırın ayarını alt konuma getirip 20 dakika daha kontrollü olarak pişirdim. Ekşi mayalı ekmeğimize bereket… Sağlıcakla…

Ekşi mayalı karakılçık köy ekmeği


Ekşi mayalı karakılçık köy ekmeği fırına girmeden hemen önce kesi atılmışken, mayalanmaya dikkat!


Ekşi mayalı karakılçık köy ekmeği


Ekşi mayalı karakılçık köy ekmeğinden dilimler

Güncellendi: 14 Ekim 2023
Her unun su çekme kapasitesi farklıdır. Suyu kullanırken; ölçtüğümüz suyun bir kısmını ayırıp gerekirse ayırdığımız sudan ilave edip kullanmalıyız. Her zaman kontrollü olarak ilerlemeliyiz.

Fırınların pişirme sıcaklıkları da farklıdır, kendi fırınınıza göre deneyip uygun sıcaklığı ayarlamalısınız.

Güncellendi: 18 Ekim 2023
Hamurun mayalanma süresi; sıcaklık, ekşi mayanın miktarı ve gücü, hidrasyon ve bir çok değişkene bağlıdır.

@birgullehayat